Er is ontzettend veel keuze in brokvoer. Zoveel dat wij het snappen dat veel konijnenbaasjes maar op het advies van de winkel af gaan. Of zelfs simpelweg kiezen voor de zak voer waar een konijn op staat dat het meest op hun eigen konijn lijkt. Dan zal het toch wel goed zijn?
Brokvoer is echter behoorlijk belangrijk voor konijnen. Er zijn niet zo heel veel regels voor wat er in mag zitten, met als gevolg dat er heel erg veel kwaliteitsverschil in konijnenbrokken zit. Er zijn zelfs brokken te koop waar dierlijke bijproducten in zitten, vlees dus!
Een gezond konijn, begint bij goede voeding. Vandaar ook deze website. Maar hoe kies je een goede konijnenbrok uit?
Hoe is konijnenvoer ontstaan?
Het eerste brokvoer voor huisdieren is in 1850 ontstaan in Engeland. In eerste instantie een soort biscuits voor honden, en dat werd al snel populair. Voor die tijd scharrelden veel honden en katten hun eigen voedsel bij elkaar. Voedingstekorten en gezondheidsklachten daar door waren dus ook geen uitzondering. Vooral onder de Engelse landheren waren de hondenbiscuits populair, voor hun jachthonden. Al snel volgden meer bedrijven met speciaal huisdierenvoedsel. Naast brokvoer kwam ook blikvoer op de markt. Brokvoeding voor honden en katten is sinds 1930 in Nederland te koop.
Wij hebben helaas geen exact jaartal kunnen achterhalen waarin konijnenvoeding op de Nederlandse markt beschikbaar kwam. We vermoeden dat het rond of na de 2e wereldoorlog is.
Slachtkonijnen konden door het voeren van muesli’s en brokken sneller hun slachtgewicht bereiken, sneller dan wanneer ze alleen vers voedsel en hooi kregen, waardoor de productie omhoog ging en er dus meer geld verdiend kon worden.
Vroeger hielden veel gezinnen konijnen, maar voornamelijk als voedseldier. Deze konijnen kregen groenteafval, gras, klaver en onkruiden uit de tuin gevoerd. De meeste konijnen werden – vaak met kerst – geslacht. In het voorjaar kwam er dan weer een nieuw konijn, dat met kerst hetzelfde lot te wachten stond. Er waren ook mensen die konijnen fokten als fok- en showdier, maar bijna niemand hield konijnen als gezelschapsdier. Pas sinds 1980 zijn konijnen echt populair aan het worden als huisdieren.
Pas in de jaren 90 kwamen de eerste hobby konijnenvoeders op de markt. Brokken die minder snel voor overgewicht zorgen, meer gericht waren op een goede gezondheid voor de konijnen op de lange termijn, en dus geschikt waren voor huisdierkonijnen. Meerdere bedrijven introduceerden in die tijd hobbykonijnenbrokken. Zo heel lang zijn de konijnenbrokken die wij kennen dus nog niet eens op de markt in Nederland!
Wat zoek je in een konijnenbrok?
Zoek je een brok die gewoon prima is, en betaalbaar? Of wil je het beste van het beste? Hebben jouw konijnen misschien bepaalde gezondheidsklachten waar je de brok op af wil stemmen? Zitten ze in een bepaalde levensfase? Al deze zaken kunnen meespelen bij het kiezen van de juiste konijnenbrok voor jouw konijnen.
Geextrudeerde brokken en geperste brokken
Er zijn verschillende manieren waarop konijnenbrokken gemaakt kunnen worden.
Geextrudeerde brokken, ook wel eens krokante brokken genoemd, zijn brokken waarbij de ingrediënten op hoge temperatuur verhit worden, warmer dan 100 graden celcius. De ingrediënten zetten dan uit, en worden daardoor krokant. Konijnen vinden dit wel vaak lekkere brokken. Als geextrudeerde brokken vocht opnemen, zoals tijdens de vertering gebeurd, zullen ze uitzetten. Konijnen raken er dus sneller vol van. Voorbeelden van geextrudeerde konijnenbrokken zijn de Beaphar care+ en de Supreme Selective Rabbit voeding.
Geperste brokken worden op een iets lagere temperatuur verhit dan de geextrudeerde brokken, maximaal op 70 graden celcius. Vaak wordt er nog een product zoals melasse (restproduct van suikerproductie) aan toegevoegd om het tot een mooie brok te kunnen persen. Tijdens de vertering vallen geperste brokken uit elkaar. Voorbeelden van geperste konijnenbrokken zijn de Hope Farms Supertrio en de Burgess Excell Rabbit adult brokken.
Konijnenbrokken zonder granen
De laatste tijd zijn graanvrije konijnenbrokken steeds meer in de winkels te zien. Graanvrije brokken zijn beter voor de spijsvertering van konijnen. Het natuurlijke voedsel van konijnen, grassen, bevatten maar 5 tot 15 % koolhydraten. Granen, die je veel tegen komt in konijnenvoeding, maar ook in konijnensnoepjes, bevatten 30 tot 40% koolhydraten. Veel meer dan een konijn nodig heeft. Handig is ook dat producenten niet verplicht zijn om koolhydraat gehaltes op verpakkingen te vermelden. Als konijnenbaasje heb je dus geen idee hoeveel er in welke brok zit.
Koolhydraten zijn niet zo goed voor de konijnendarmen. Konijnen hebben er eigenlijk maar weinig van nodig. Koolhydraten in granen worden omgezet in suikers. Te veel koolhydraten hebben een slecht effect op de darmflora van konijnen, het kan op de lange termijn zelfs voor chronische diarree zorgen.
De ingrediënten
Het eerste ingredient dat vermeld staat op de verpakking, zit er ook het meest in. Het liefst zie je daar natuurlijk een hooi- of grassoort staan. Helaas zijn het in de praktijk vaker granen of soja. Soms gaan producenten heel creatief om met de ingrediëntenlijst. Zo kan een bepaald ingrediënt er als heel product, meel of pulp in zitten. Door dat op te splitsen op het etiket, komt er een ander product vooraan te staan. Lees dus echt altijd het volledige etiket goed door. Er kunnen helaas hele rare (zelfs giftige) producten tussen staan!
De voedingsanalyse
Bij de voedingsanalyse kun je zien hoeveel procent vezels er in de voeding zit, wat de calcium-fosfor verhouding is, hoeveel eiwitten er in de brok zitten en dat soort zaken. Er zal op onze website binnen kort informatie volgen over waar je precies op moet letten bij de voedingsanalyse van een konijnenbrok.
Verschillende smaken
Je kan als eigenaar nog zo je best doen om de perfecte brok met de perfecte samenstelling te vinden voor jouw konijnen. En dan tegen het probleem aan lopen dat de konijnen het simpelweg niet lekker vinden. Helaas is er dan geen andere oplossing dan verder te zoeken naar een brok die ze wel graag eten.
Slijten de tanden op brokvoer?
Bij elke maalbeweging die een konijn maakt, slijten de tanden. Maar op brokken hoeven ze niet lang te kauwen, die slikken ze vrij snel in. Of het nou een harde of zachte brok is: Op brokken alleen slijt een konijnengebit zeker niet voldoende. Hooi is altijd, onbeperkt noodzakelijk. Er zit wel wat verschil in broksoorten. Tegenwoordig zijn er ook minder geperste brokken, wat meer een soort hooiblokken met brokpoeder er tussen geperst is. Daar moeten konijnen al een stuk meer op kauwen.
Waarom geen gemengd konijnenvoer?
Gemengd voer lijkt misschien een handige manier om konijnen te voeren, maar in de praktijk valt dat tegen. Het bevordert kieskeurig eetgedrag, daardoor krijgen konijnen al snel een verkeerde verhouding voedingsstoffen binnen, zoals een foute calcium-fosfor verhouding, waardoor sneller nier- en kiesproblemen ontstaan. Bij konijnen die in koppels leven is niet te controleren welk konijn wat eet. En dat is bij pelletvoeding wel het geval.
Daarnaast bevatten de meeste gemengde voeders veel graansoorten en onvoldoende vezels. Konijnen krijgen er snel diarree van, wat uiteindelijk tot chronische darmproblemen kan leiden.
Voedselverrijking
Wilde konijnen zoeken in de ochtend en avond, als ze het meest actief zijn, naar hun voedsel. Dat is voor een groot deel hun dagbesteding. Aan onze huisdierkonijnen bieden we het in een bakje of ruifje aan. Daarmee neem je de dagbesteding van jouw konijnen weg. Wij raden dus zeker aan om aan voedselverrijking te doen. Dat kan al op hele simpele manieren. Voer de brokken of het groenvoer bijvoorbeeld niet uit een voerbak, maar verspreid het op verschillende plekken in het verblijf, zodat de konijnen er echt naar moeten zoeken. Je kan het voedsel ook ophangen of ergens in verstoppen. Er zijn zelfs intelligentiespelletjes te koop, een soort hersentraining, waarbij konijnen op zoek gaan naar hun voedsel dat verstopt zit achter vakjes, luikjes en in bakjes.
Konijnen brokvrij voeren
Het is mogelijk om konijnen een dieet te geven zonder pellets, maar dat vereist wel een behoorlijke kennis over voeding. Ook is het geen goedkope manier om konijnen te voeren. Je moet dan een flinke mengeling geven van hooisoorten en gevarieerd groenvoer, met name verschillende grassoorten en bladgroenten. In de zomer als alles groeit en bloeit en je er een konijnentuin voor aanlegt zal het nog wel lukken, maar winter is het erg lastig om aan voldoende vers, gevarieerd voedsel voor konijnen te komen.
Zonder voldoende kennis is de kans op voedingsfouten, vitamine- en mineralen tekorten of overschotten groot. En dat kan behoorlijke gevolgen hebben voor de gezondheid van konijnen.
Wij raden volledig brokvrij voeren af. Brokken kunnen wel tot een minimum beperkt worden als je een goed gevarieerd dieet van hooi, grassen, kruiden en groenten geeft. Dan geef je de brokken meer als een soort “vitaminepil”. Een aanvulling op de rest van het dieet, om tekorten te voorkomen.